Promieniowanie długofalowe

Pewna część energii dostarczonej przez promieniowanie słoneczne do powierzchni zostaje przez nią z powrotem wyemitowana w postaci tzw. promieniowania własnego Ziemi. Niemal cała energia tego promieniowania zawiera się w pasmie podczerwonym, dlatego nazywane jest promieniowaniem długofalowym. Intensywność tego procesu jest na tyle duża, że gdyby nie był on równoważony przez dopływ energii słonecznej, Ziemia wychłodziłaby się bardzo szybko.

Duża część ciepła wypromieniowanego przez Ziemię jest pochłaniane jest przez atmosferę, która po ogrzaniu także promieniuje. Większa część energii tego promieniowania dopływa z powrotem do powierzchni Ziemi (ok. 70%) i jest przez nią pochłaniane, stanowiąc ważne źródło ciepła, szczególnie nocą, gdy nie dopływa do niej energia słoneczna. Ze względu na to, że ten zakres fal jest pochłaniany przez wodę, bardzo silnie promieniują chmury, dlatego też nawet niewielkie zachmurzenie nocne ogranicza wychładzanie powierzchni.

Ponieważ promieniowanie długofalowe pochodzi zarówno od powierzchni Ziemi, jak i od atmosfery, przydatna jest informacja o tym, jaka część promieniowania własnego Ziemi wraca do powierzchni w postaci promieniowania zwrotnego atmosfery. Różnicę tę nazywamy promieniowaniem efektywnym. Przyrządy mierzące jego natężenie powinny być skierowane zarówno w górę, jak i w dół, aby zarejestrować oba strumienie promieniowania, a nazywamy je pyrgeometrami. Do pomiaru bilansu promieniowania, czyli różnicy między promieniowaniem całkowitym Słońca a promieniowaniem efektywnym, służy bilansomierz.

Oprac. K. Wałaszek